ေမး - ဗုဒၶဘာသာဟာ သိပၸံနည္း က်ပါသလား။

ေျဖ - ဒီအေမးကို မေျဖမီ သိပၸံ ဆိုတဲ့ စကားလံုးရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ရွာၾကည့္တာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အဘိဓာန္မ်ားက ဒီလိုဖြင့္ျပၾကပါတယ္။ သိပၸံ ဆိုတာ တကယ္ျဖစ္ေနတဲ့ သဘာ၀တစ္ခုကို လက္ေတြ႕မ်က္ျမင္ ၾကည့္႐ႈျခင္းႏွင့္ စမ္းသပ္ျခင္းတို႕အေပၚ အေျခခံၿပီး စနစ္တစ္ခု ေဖာ္ထုတ္တဲ့ပညာ၊ တိတိက်က် ေလ့လာစမ္းသပ္ သိရွိထားတဲ့ အရာတစ္ခုနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ သဘာ၀က်တဲ့ နည္းလမ္း ဥပေဒသမ်ား သတ္မွတ္ေဖၚျပတဲ့ ပညာပါပဲ။ အဲဒီပညာရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုခုလဲ သိပၸံပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာမွာ ဒီဖြင့္ဆိုခ်က္နဲ႕ မကိုက္ညီတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား ရွိေကာင္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ လိုရင္း တရားျဖစ္တဲ့ သစၥာေလးပါးကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ကိုက္ညီပါတယ္။

ပထမဆံုး အမွန္တရားက ဒုကၡသစၥာပါ။ ဒီမွာ ဆင္းရဲျခင္းဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ေတြ႕သိ ခံစားရတဲ့ အရာပါ။ သူ႕ကို အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္လို႕လဲ ရပါတယ္။ လက္ေတြ႕ ခံစား သိျမင္လို႕လဲ ရပါတယ္။

ဒုတိယ အမွန္တရားက သမုဒယသစၥာပါ။ လိုခ်င္တပ္မက္မႈ တဏွာကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဆင္းရဲဒုကၡကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ဒီတဏွာဟာလဲ ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕သိ ခံစားရတဲ့ အရာပါ။ အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္လို႕လဲ ရတယ္။ လက္ေတြ႕ ခံစား သိျမင္လို႕လဲ ရပါတယ္။ ဒီဒုကၡနဲ႕ ဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရား အမွန္ကို ဒႆနပညာဆိုင္ရာ စကားလံုးေတြနဲ႕ ရွင္းျပဖို႕ မလိုပါဘူး။ ကိုယ္ေတြ႕ ခံစားသိျမင္ရတဲ့ အရာေတြပါ။

တတိယ အမွန္တရားကေတာ့ နိေရာဓသစၥာပါ။ ဆင္းရဲကုန္ဆံုးတဲ့သေဘာ၊ ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့သေဘာပါ။ ဒီသေဘာကို အနႏၲ တန္ခိုးရွင္ဆိုသူ တစ္ဦးဦးကို အားကိုးလို႕ မရပါဘူး။ ယံုၾကည္႐ံုမွ် ဆုေတာင္႐ံုမွ်နဲ႕လဲ မရႏိုင္ပါဘူး။ ဆင္းရဲဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရားကို ပယ္သတ္ႏိုင္မွပဲ ရပါတယ္။

စတုတၳ အမွန္တရားကေတာ့ ဆင္းရဲၿငိမ္းေစတဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္တဲ့ မဂၢသစၥာပါ။ ဒီ ဆင္းရဲၿငိမ္းေရး နည္းလမ္းကလဲ ဒႆနပညာ သေဘာတရားေတြနဲ႕ လံုး၀ မသက္ဆိုင္ ပါဘူး။ သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ နည္းလမ္းအတိုင္း လက္ေတြ႕ က်င့္မွပဲ ရပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကလဲ အစမ္းသပ္ခံ နည္းလမ္းပါ။ သိပၸံပညာမွာလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာကို ရွင္းျပဖို႕လဲ အနႏၲ တန္ခိုးရွင္ အယူအဆကို လက္ခံဖို႕ မလိုပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္တိုင္က စၾကာ၀ဠာ ကမၻာေလာႀကီးရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပံုကို သဘာ၀ နိယာမေတြနဲ႕ ရွင္းျပထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ အားလံုးက ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ သိပၸံနည္းက် အႏွစ္သာရကို ေသခ်ာစြာ ေဖၚေဆာင္ ေနပါတယ္။ ဒီမွာလဲ ကြၽႏု္ပ္တို႕ ဗုဒၶျမတ္စြာ အၿမဲတေစ ဆံုးမခဲ့တဲ့ အဆံုးအမက ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ ဘယ္အရာကိုမဆို အကန္းယံု အရမ္းယံု မယံုမိၾကဖို႕၊ ေမးျမန္း၊ စံုစမ္း၊ စစ္ေဆး၊ စမ္းသပ္ၿပီးမွ ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕သိခံစားရတဲ့ အရာေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ယံုသင့္မွ ယံုဖို႕ပါပဲ။ ဒီအဆံုးအမမွာ တိက်တဲ့ သိပၸံနည္းက် အျမင္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။

ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ဆံုးမပံုက -
ဗ်ာဒိတ္စကား ဆို႐ံုနဲ႕ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
အစဥ္အဆက္ ယံုၾကည္လက္ခံလာတာ ျဖစ္႐ံုႏွင့္ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
သတင္းၾကားနဲ႕လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
ျမင့္ျမတ္တဲ့ က်မ္းစာမ်ားမွာ ပါ႐ံုနဲ႕လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
တဆင့္ စကားမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
စဥ္းစားေတြးေခၚေရး တကၠေဗဒ၊ ဒႆနိကေဗဒေတြနဲ႕ ကိုက္ညီ႐ံုမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
ေျပာတဲ့လူက ယံုၾကည္ထိုက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္႐ံုမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
မိမိဆရာ ျဖစ္႐ံုမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။

သင္ကိုယ္တိုင္ ေကာင္းတဲ့အရာပဲ၊ အျပစ္ကင္းတဲ့ အရာပဲ၊ ပညာရွိတို႕ ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ့ အရာပဲ၊ လက္ေတြ႕ က်င့္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာလဲ မုခ် ခ်မ္းသာေစႏိုင္တဲ့ အရာပဲလို႕ ကိုယ္ေတြ႕ သိျမင္ရတဲ့ အခါက်မွပဲ အဲဒါကို ယံုၾကည္ လက္ခံ လိုက္နာ က်င့္ၾကံပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဟာ ျပည့္ျပည့္၀၀ သိပၸံ နည္းက်တယ္လို႕ မဆိုႏိုင္ေသာ္လဲ အေတာ္ ခိုင္မာတဲ့ သိပၸံနည္းက် သေဘာသဘာ၀ေတြေတာ့ ပါ၀င္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ တျခား ဘာသာတရားေတြထက္ ပိုၿပီး သိပၸံ နည္းက်တယ္လို႕ေတာ့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္မွာ အႀကီးျမတ္ဆံုး သိပၸံပညာရွင္ ျဖစ္တဲ့ အဲလ္ဘတ္အိုင္းစတိုင္းက ဗုဒၶဘာသာနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ဒီလိုေျပာပါတယ္။ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ စၾက၀ဠာ တစ္ခုလံုး ကိုးကြယ္ၾကတဲ့ ဘာသာတရားတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာလိမ့္မယ္။ အဲဒီဘာသာတရားဟာ ထာ၀ရဘုရား အယူအဆကို လႊမ္းမိုးသြားလိမ့္မယ္။ တယ္ တရားေသ ၀ါဒကိုလဲေရွာင္လႊဲႏိုင္ လိမ့္မယ္။ သဘာ၀တရားႏွင့္ ဘာသာတရား ႏွစ္ခုလံုးကို လႊမ္းျခံဳမိတဲ့ ဒီဘာသာတရားဟာ ႐ုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးလံုး ကိုယ္ေတြ႕ ခံစား သိျမင္မႈနဲ႕ အဓိပၸါယ္ ျပည့္၀တဲ့ ေပါင္းစည္း ညီၫြတ္မႈေပၚမွာ အေျခခံလိမ့္မယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကို ဗုဒၶဘာသာက အေျဖေပးလိမ့္မယ္။ တကယ္လို႕သာ ေခတ္သစ္ သိပၸံနည္းက် လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တဲ့ ဘာသာတရားတစ္ခု ရွိတယ္ဆိုရင္ အဲဒီ ဘာသာတရားဟာ ဗုဒၶဘာသာပဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္။


ေမး - တျခား ဘာသာတရားမ်ားမွာ အမွားအမွန္ အယူအဆကို သူတို႕ ထာ၀ရဘုရား၊ နတ္ဘုရားမ်ားရဲ႕ပညတ္ေတာ္ေတြ ထဲမွ ရၾကပါတယ္။ သင္တို႕ ဗုဒၶဘာသာေတြက ထာ၀ရဘုရားကို မယံုၾကည္ၾကေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး အမွားအမွန္ကို သိၾကပါသလဲ။

ေျဖ - ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတရားမ်ားမွာ အေျခခံၿပီး ကြၽႏု္ပ္တို႕ကို နိဗၺာန္မွ ေ၀းေစတဲ့ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံမ်ားဟာ မေကာင္းမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္ (အမွားေတြပါ)။ ေပးကမ္း လွဴဒါန္းျခင္း၊ ေမတၱာထားျခင္းႏွင့္ အသိပညာတို႕ အေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ကြၽႏု္ပ္တို႕ရဲ႕ နိဗၺာန္သြားရာ လမ္းေၾကာင္းကို ရွင္းလင္းေပးတဲ့ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံမ်ားသာလွ်င္ ေကာင္းမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္(အမွန္ေတြပါ)။

ထာ၀ရဘုရားကို ဗဟိုထားတဲ့ ဘာသာတရားမ်ားမွာ အမွားအမွန္သိဖို႕ လိုအပ္တာ အားလံုးကေတာ့ ထာ၀ရဘုရား ေျပာတဲ့အတိုင္း လုပ္ဖို႕ ႀကိဳးစားျခင္းပါပဲ။

လူသားကို ဗဟိုထားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာလို ဘာသာတရားမ်ားမွာ အမွားအမွန္ သိဖို႕ကေတာ့ မိမိကိုယ္ကို နက္နက္နဲနဲ သိရွိမႈ၊ နားလည္ သေဘာေပါက္မႈ တိုးတက္ျဖစ္ေပၚေအာင္ လုပ္ရပါတယ္။ နားလည္မႈေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ လိုက္နာက်င့္ၾကံမႈဟာ ပညတ္ခ်က္ တစ္ခုေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ နာခံမႈထက္ ပိုၿပီး အင္အားေကာင္းပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အမွားအမွန္ကို သိဖို႕ရာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ေယာက္ဟာ အရာသံုးခုကို ၾကည့္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ (၁)ရည္ရြယ္ခ်က္၊
(၂)အလုပ္ေၾကာင့္ မိမိအေပၚမွာ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈႏွင့္
(၃)သူတပါးအေပၚမွာ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈမ်ားပါပဲ။

ဒါန၊ ေမတၲာ၊ ပညာတို႕အေပၚမွာ အေျခခံလို႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ေကာင္းရင္၊ ၿပီးေတာ့ မိမိကိုယ္ကိုလဲ (ပိုေပးကမ္း လွဴဒါန္းေအာင္၊ ပိုေမတၱာ ထားေအာင္၊ ပိုအသိပညာပြါးေအာင္) ကူညီရင္၊ ၿပီးေတာ့ သူတစ္ပါးကိုလဲ (ပိုေပးကမ္း လွဴဒါန္းေအာင္၊ ပိုေမတၱာ ထားေအာင္၊ ပိုအသိပညာပြါးေအာင္) ကူညီရင္ အဲဒီ အလုပ္ေတြဟာ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ေတြ၊ ေကာင္းတဲ့ ကိုယ္က်င့္ တရားေတြပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ ဒီအခ်က္ဟာ အမ်ိဳးမ်ိဳး အစားစား ေထြျပားလွပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ကိုယ္က အေကာင္းဆံုး ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ လုပ္လိုက္ေပးမဲ့လဲ ကိုယ့္အတြက္ျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးအတြက္ ျဖစ္ေစ ေကာင္းက်ိဳး ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ကိုယ့္ ရည္ရြယ္ခ်က္က မေကာင္းေပမဲ့လဲ ကိုယ့္အလုပ္က သူတစ္ပါးကို ေကာင္းက်ိဳး ရေစတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေကာင္းေကာင္းနဲ႕ လုပ္တဲ့ အလုပ္က ကိုယ့္ကို အက်ိဳးရေစေပမဲ့ သူတစ္ပါးကို ထိခိုက္ေကာင္း ထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ ဒီလို ကိစၥမ်ိဳးေတြမွာ အေကာင္းႏွင့္ အေတာ္အသင့္ေကာင္းတာ ေရာေနပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္က မေကာင္းတဲ့အတြက္ အလုပ္ကလဲ ကိုယ့္ကိုေရာ သူတစ္ပါးကိုပါ အက်ိဳးမရေစဘူး ဆိုရင္ ဒီလို အလုပ္မ်ိဳးဟာ မေကာင္းပါဘူး။ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေကာင္းလို႕ အလုပ္ကလဲ ကိုယ့္ကိုေရာ သူတစ္ပါးကိုပါ ေကာင္းက်ိဳး ရေစတယ္ဆိုရင္ ဒီလို အလုပ္မ်ိဳးဟာ အျပည့္အ၀ ေကာင္းတဲ့ အလုပ္ပါ။


ေမး - ဒါျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာမွာ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ က်င့္၀တ္ေတြ ရွိပါသလား။

ေျဖ - ရွိပါတယ္။ ငါးပါးသီလဟာ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္က်င့္တရားရဲ႕ အေျခခံ က်င့္၀တ္ပါပဲ။ ပထမ သိကၡာပုဒ္က သတၲ၀ါကို ထိခိုက္ နာက်င္ေစျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယက ခိုးမႈမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ တတိယက ကာမဂုဏ္ ကိစၥေတြမွာ ေဖါက္ျပန္ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ စတုတၳက လိမ္ညာေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ပဥၥမက မူယစ္ေစတတ္တဲ့ အရက္ေသစာႏွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးမွန္သမွ်မွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းမ်ားပါပဲ။

ေမး - ဒါေပမယ့္ တစ္ခါတရံမွာ သတ္ျဖတ္တာဟာ ေကာင္းတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဥပမာ - ေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစတဲ့ ပိုးကိုသတ္တာ သင့္ကို သတ္မည့္လူကို သတ္တာမ်ိဳးေပါ့။

ေျဖ - သင့္အတြက္ေတာ့ ေကာင္းမွာေပါ့။ အဲဟို အသတ္ခံရတဲ့ ပိုးမႊား၊ အသတ္ခံရတဲ့လူမွာ ဘယ္လိုေနမလဲ။ သင္ အသက္ရွင္ေနခ်င္သလို သူတို႕လဲ အသက္ရွင္ ေနခ်င္တာေပါ့။ သင္ေရာဂါျဖန္႕ပိုးကို သတ္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္တဲ့ အခါမွာ ကိုယ့္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ (ေကာင္းတာ)ႏွင့္ ေျပာင္းျပန္သေဘာ (မေကာင္းတာ) ေရာေႏွာေနတယ္။ အဲဒီ သတ္ျဖတ္မႈက သင့္ကို ေကာင္းက်ိဳး (ေကာင္းမႈ) ရေစၿပီး၊ ဟိုပိုးမႊားကို ဆိုးက်ိဳး (မေကာင္းမႈ) ရေစတာ ထင္ရွားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ရံဖန္ရံခါမွာ သတ္ျဖတ္ဖို႕ လိုေကာင္းလိုမွာ ျဖစ္ေပတဲ့ ဘယ္ေတာ့မွ ေကာင္းမႈေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။

ေမး - သင္တို႕ ဗုဒၶဘာသာေတြဟာ ပုရြက္ဆိတ္ေတြ၊ ၾကမ္းပိုးေတြႏွင့္ ပတ္သက္လို႕ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾက လြန္းပါတယ္။

ေျဖ - ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ခြဲျခားမႈ မရွိိဘဲ အားလံုးကို လႊမ္းျခံဳမိတဲ့ သနားၾကင္နာ က႐ုဏာတရား တိုးပြါးဖို႕ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ သူတို႕ဟာ ကမၻာေလာကႀကီးကို သတၱ၀ါတိုင္း သူ႕ေနရာႏွင့္သူ၊ သူ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာႏွင့္သူ အသီးသီး စုေပါင္း ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အေပါင္းအဖြဲ႕ႀကီး တစ္ခုအျဖစ္ ျမင္ၾကပါတယ္။ ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ သဘာ၀တရားရဲ႕ သိမ္ေမြ႕တဲ့ ခ်ိန္ညီမႈကို ဖ်က္ဆီးမျပစ္မီ ကြၽႏု္ပ္တို႕ သတိထားသင့္တယ္လို႕ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ သဘာ၀တရားကို အျပည့္အ၀ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ သံုးစားျခင္း၊ ေလ်ာ့သြားတာကို ျပန္ျဖည့္မေပးဘဲ သဘာ၀တရားရဲ႕ ေနာက္ဆံုး အစက္ အေပါက္ကေလး တစ္ခုကိုေတာင္မွ မရမက ျဖစ္ၫွစ္ယူျခင္း၊ သဘာ၀တရားကို အႏိုင္ယူျခင္း၊ လႊမ္းမိုးျခင္းမ်ား အေပၚမွာ အေလးေပးထားတဲ့ အဲဒီ ယဥ္ေက်းမႈကိုပဲ ၾကည့္ပါဦး။ အခု သဘာ၀က ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္ေနပါၿပီ။ ေလဟာ အဆိပ္ သင့္ေနပါၿပီ။ ျမစ္ေရေတြ ညစ္ညမ္းၿပီး ခန္းေျခာက္ကုန္ၾကၿပီ။ လွပတဲ့ တိရစၦာန္ မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာဟာ မ်ိဳးသုဥ္းကုန္ၾကပါၿပီ။ ေတာင္ေတြေပၚမွာ သစ္ပင္ ကင္းမဲ့ၿပီး ေတာင္ကတံုးေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီ။ ေရတိုက္စားကုန္ၾကၿပီ။ ရာသီဥတုေတာင္မွ ေျပာင္းလဲ ေနပါၿပီ။ လူေတြဟာ ႀကိတ္ေခ်ဖို႕၊ ဖ်က္ဆီးဖို႕၊ သတ္ျဖတ္ဖို႕၊ စိတ္ေစာေနမႈကေလး နည္းနည္း ေလွ်ာ့ေပးလိုက္ရင္ပဲ အခုေျပာခဲ့တဲ့ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အေျခအေနေတြ ျဖစ္ေပၚလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကြၽႏု္ပ္တို႕ အားလံုးဟာ သဘာ၀ရဲ႕ အသက္ကို ေလးစားမႈ နည္းနည္းေလးပဲျဖစ္ျဖစ္ ပိုတိုးလာေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ သတၱ၀ါရဲ႕ အသက္ကို သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ဆိုတဲ့ ပထမ သိကၡာပုဒ္က ေျပာျပေနတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။


ေမး - ဒါေပတဲ့ မုသာ၀ါဒနဲ႕ ပတ္သက္တာ က်ေတာ့ ဘယ္လိုလဲ။ မုသား မေျပာဘဲ ေနလို႕ ျဖစ္ပါ့မလား။

ေျဖ - လူ႕အသိုင္းအ၀န္းထဲမွာ ျဖစ္ေစ၊ စီးပြါးေရး ေလာကထဲမွာ ျဖစ္ေစ မုသားမပါဘဲ ေနထိုင္လုပ္ကိုင္ဖို႕အမွန္တကယ္ မျဖစ္ဘူးဆိုရင္ ဒီလို ထိတ္လန္႕စရာေကာင္းတဲ့ အက်င့္ပ်က္မႈမ်ိဳးကို ေျပာင္းလဲ ပစ္သင့္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဆိုတာ ပိုၿပီး ေတာ္တည့္မွန္ကန္ဖို႕၊ ပိုၿပီး ႐ိုးသားေျဖာင့္မတ္ဖို႕ ႀကိဳးစားရင္း ျပႆနာနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ လက္ေတြ႕ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ သႏၷ႒ာန္ခ်ထားတဲ့ လူမ်ိဳးပါ။

ေမး - ေကာင္းၿပီ။ ဒါျဖင့္ အရက္ႏွင့္ ပတ္သက္လို႕ ဘယ္လိုလဲ။ နည္းနည္းပါးပါးေလး ေသာက္တာကေတာ့ မထိခိုက္တာ ေသခ်ာပါတယ္။

ေျဖ - လူေတြဟာ အရက္ကို အရသာခံဖို႕ မေသာက္ၾကပါဘူး။ သူတို႕ တစ္ေယာက္တည္း ေသာက္တဲ့အခါ စိတ္ေျပလက္ေပ်ာက္ ေသာက္ၾကတာပါ။ လူမႈေရး အေနနဲ႕ ေသာက္တဲ့အခါ အမ်ားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေစဖို႕ ေသာက္ၾကတာပါ။ သို႕ေသာ္လဲ အရက္ကို နည္းနည္းေလးပင္ ေသာက္ဦးေတာ့ စိတ္ဓါတ္ ပ်က္စီးၿပီး သတိလက္လြက္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ အမ်ားႀကီး ေသာက္ရင္ေတာ့ ပ်က္စီးေတာ့တာပါပဲ။

ေမး - ဒါေပတဲ့ နည္းနည္းပါးပါးေသာက္တာဟာ သီလ မက်ိဳးဘူး မဟုတ္လား။ နည္းနည္းေလးပဲဟာ။

ေျဖ - ဟုတ္ပါတယ္။ နည္းနည္းေလးပါပဲ။ ဒါေပတဲ့ နည္းနည္းေတာင္မွ မေစာင့္ထိန္းႏိုင္ရင္ သင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ မခိုင္မာဘူးေပါ့။ မဟုတ္ဘူးလား။

ေမး - ငါးပါးသီလဟာ အျပဳသေဘာ မဟုတ္ပါဘူး။ ငါးပါးသီလက သင့္ကို မလုပ္ဖို႕ပဲ ေျပာတယ္။ လုပ္ဖို႕က်ေတာ့ မေျပာဘူး။

ေျဖ - ငါးပါးသီလဟာ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္က်င့္တရားရဲ႕ အေျခခံ က်င့္၀တ္မွ်ပါပဲ။ က်င့္၀တ္အားလံုး မဟုတ္ပါဘူး။ ကြၽႏု္ပ္တို႕ရဲ႕ မေကာင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြကို မွတ္သားထားၿပီးေတာ့ အဲဒါေတြကို မလုပ္မိေအာင္ ႀကိဳးစားျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ္က်င့္တရားကို စ ရပါတယ္။ ဥပမာ - စကားေျပာတယ္ ဆိုၾကပါစို႕။ မုသားေျပာမႈကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းအားျဖင့္ စ သင့္ေၾကာင္း ျမတ္စြာဘုရား မိန္႕ေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီးေတာ့ မွန္တဲ့စကား ႏူးညံ႕သိမ္ေမြ႕တဲ့စကား၊ ယဥ္ေက်းဖြယ္ရာစကား၊ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ကိုက္ညီတဲ့စကားကို ေျပာရပါမယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာက ေအာက္ပါအတိုင္း မိန္႕ေတာ္မူပါတယ္။ မမွန္ေသာ စကားကို ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ မွန္ေသာစကား၊ အားကိုးထိုက္ေသာစကား၊ ယံုၾကည္ထိုက္ေသာစကား၊ မွီခိုအားထားထိုက္ေသာ စကားကို ေျပာသူျဖစ္သည္။ သူသည္ ေလာကကို မလိမ္ညာ မလွည္႕စားေပ။ ဂံုးေခ်ာစကား ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ လူအမ်ားၾကားတြင္ စိတ္၀မ္း ကြဲျပားေစဖို႕ရာ ဤေနရာ၌ ၾကားေသာစကားကို ထိုေနရာ၌ မေျပာၾကားေပ။ ထိုေနရာ၌ ၾကားေသာ စကားကို ဤေနရာ၌ မေျပာၾကားေပ။ သူသည္ စိတ္၀မ္းကြဲျပား ေနသူမ်ားကို အေစ့အစပ္စကား ေျပာၾကား ေလ့ရွိ၏။ ခင္မင္ေနသူမ်ားကို ပိုမိုခ်စ္ခင္ေအာင္ အားေပးစကား ေျပာၾကားတတ္၏။ ညီညြတ္မႈသည္ သူ၏ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ၊ ညီညြတ္မႈသည္ သူ၏ ၀မ္းေျမာက္မႈ၊ ညီညြတ္မႈသည္ သူ၏ ခ်စ္ခင္မႈျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ သူစကားေျပာရာတြင္ ပါ၀င္ေသာ စိတ္ထား ေစတနာျဖစ္သည္။ ၾကမ္းတမ္း ႐ိုင္းစိုင္းေသာ စကားကို ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ အျပစ္ကင္းေသာ စကား၊ နား ၀င္သာေသာ စကား၊ ႏွစ္သက္ဖြယ္ေသာ စကား၊ စိတ္ႏွလံုးသို႕ သက္၀င္ေသာ စကား၊ ယဥ္ေက်းေသာ စကား၊ အမ်ားႏွစ္သက္ သေဘာက်ေသာ စကားကို ေျပာဆိုတတ္၏ ။ အက်ိဳးမရ အႏွစ္သာရ မရွိေသာ စကားကို ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ စကား၊ မွန္ေသာစကား၊ အက်ိဳးရွိေသာ စကား၊ တရားႏွင့္ စပ္ေသာ စကား၊ က်င့္၀တ္ႏွင့္ စပ္ေသာ စကားကို ေျပာဆိုတတ္၏။ သူသည္ စိတ္ႏွလံုး၌ သိုမွီထားထိုက္ေသာ စကား၊ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ေလ်ာ္ေသာစကား၊ သင့္ေလ်ာ္ ေလ်ာက္ပတ္ေသာ စကား၊ အဓိပၸါယ္ ျပည့္၀ေသာစကား၊ အက်ိဳးစီးပြါးႏွင့္ စပ္ေသာ စကားကို ေျပာဆိုတတ္၏။

ေမး - ထာ၀ရဘုရား သို႕မဟုတ္ တန္ခိုးရွင္ဘုရားမ်ားရဲ႕ တန္ခိုးကို အားကိုးအားထားမွသာလွ်င္ လူေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႕ တခ်ိဳ႕ ေျပာၾကပါတယ္။ (အဲဒါ ဘယ္လို အေဘာရပါသလဲ။)

ေျဖ - ဒါကေတာ့ လံုး၀ မွားပါတယ္။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ အျပစ္ကင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ျပဳမူေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ၊ ဘယ္ဘာသာမွ မကိုးကြယ္သူေတြ သန္းခ်ီရွိၾကပါတယ္။ သူတို႕ဟာ တစ္ခါတေလမွသာ မဟုတ္ဘဲ အျမဲတေစ ျမင့္ျမတ္တဲ့ အျပစ္ကင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ျပဳမူေနၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ထူး တစ္ေယာက္ကို ယံုၾကည္ေနၾကတဲ့ လူမ်ားအၾကားမွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးလိုပါပဲ။ သင္ဟာ ႐ိုးသားစြာ ႀကိဳးစားရင္ သင့္ရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို စင္ၾကယ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ လံုး၀ အျပည့္အစံု မစင္ၾကယ္ႏိုင္ေတာင္မွ ပိုၿပီး စင္ၾကယ္ေအာင္ ႀကိဳးစား လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။

ေမး - ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ သက္သတ္လြတ္ သမားေတြ ျဖစ္သင့္တယ္ မဟုတ္လား။


ေျဖ - အဲဒီလိုျဖစ္ဖို႕ မလိုအပ္ပါဘူး။ ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ သက္သတ္လြတ္သမားမဟုတ္ပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕ တပည့္မ်ားကိုလဲ သက္သတ္လြတ္စားဖို႕ မမိန္႕ၾကားပါဘူး။ ဒီေခတ္မွာေတာင္မွ သက္သတ္လြတ္သမား မဟုတ္ဘဲ စိတ္ေကာင္း ႏွလံုးေကာင္းရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အမ်ားႀကီးပါပဲ။

ေမး - ဒါေပမဲ့ သင္ အသားစားရင္ သတၱ၀ါတစ္စံုတစ္ဦး ေသတဲ့အတြက္ သင့္မွာ သြယ္၀ိုက္ေသာအားျဖင့္ တာ၀န္ရွိပါတယ္။ အဲဒါဟာ ငါးပါးသီလထဲက ပထမ သိကၡာပုဒ္ကို ခ်ိဳးတာ မဟုတ္ပါဘူးလား။


ေျဖ - မွန္ပါတယ္။ တစ္စိတ္ တစ္ေဒသအားျဖင့္ သြယ္၀ိုက္ၿပီးတာ၀န္ရွိပါတယ္။ သုိ႕ေသာ္လဲ သင္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ စားတဲ့အခါလဲ အတူတူပါပဲ။ လယ္ယာဦးႀကီးက ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ ပိုးေပါက္မပါဘဲ သင့္ ထမင္းစားပြဲေပၚ ေရာက္ေအာင္ အဆိပ္ေတြ ဖ်န္းေပးရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သင့္ သားေရခါးပတ္အတြက္၊ လက္ဆြဲအိပ္အတြက္၊ သင္သံုးတဲ့ ဆပ္ျပာခ်က္ဖို႕ အမဲဆီ၊ ၿပီးေတာ့ တျခား တိရစၦာန္ သားေရနဲ႕ လုပ္ထားတဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ ဒါေတြအတြက္ တိရစၦာန္ေတြကို သတ္ရပါတယ္။ တျခား သတၱ၀ါ ေသတဲ့အတြက္ တစ္နည္းနည္းနဲ႕ သြယ္၀ိုက္ၿပီး တာ၀န္ မရွိေအာင္ အသက္ရွင္ေနဖို႕ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါဟာ ဒုကၡသစၥာရဲ႕ ပံုစံ တစ္ခုပါပဲ။ သူလို ကိုယ္လို သာမာန္ အသက္ရွင္ေနတာဟာ ဆင္းရဲပါတယ္။ ေက်နပ္ဖြယ္ မရွိပါဘူး။ သင္ ပါဏာတိပါတ သိကၡာပုဒ္ ေဆာက္တည္တဲ့ အခါမွာ သတၱ၀ါရဲ႕ အသက္ကို သတ္ျခင္းအတြက္ တိုက္႐ိုက္ တာ၀န္ မရွိေအာင္ ႀကိဳးစား ေရွာင္ၾကဥ္ရပါတယ္။

ေမး - မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ အသား မစားၾကဘူး မဟုတ္လား။

ေျဖ - အဲဒါ မမွန္ပါဘူး။ တ႐ုတ္ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာက သက္သတ္လြတ္စားဖို႕ အလြန္ အေလးထားေပမဲ့ တိဘက္ႏွင့္ ဂ်ပန္မွာရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာေတြ ကေတာ့ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးေရာ ဘုန္းႀကီးေတြပါ အသားစားတဲ့ အေလ့ ရွိပါတယ္။


ေမး - သို႕ေသာ္လဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ေယာက္ဟာ သက္သတ္လြတ္သမားပဲ ျဖစ္သင့္တယ္လို႕ ကြၽႏု္ပ္ထင္ေနတုန္းပဲ။

ေျဖ - လူတစ္ေယာက္ဟာ သက္သတ္လြတ္ ၀ါဒကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ က်င့္သံုးၿပီး တကိုယ္ေကာင္းဆန္မယ္၊ မ႐ိုးေျဖာင့္ဘူး၊ ယုတ္ညံ့ နိမ့္က်မယ္ဆိုရင္ ေနာက္တစ္ေယာက္က သက္သတ္လြတ္သမားေတာ့ မဟုတ္ဘူး၊ ကိုယ္ခ်င္စာတရားရွိတယ္၊ ရက္ေရာတယ္၊ သနားၾကင္နာတတ္တယ္ဆိုရင္ ဒီလူ ႏွစ္ေယာက္ထဲက ဘယ္သူဟာ ပိုေတာ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျဖစ္မလဲ။
ေမးသူ - ႐ိုးေျဖာင့္ၿပီး သနား ၾကင္နာတတ္တဲ့လူက ပိုေတာ္ပါတယ္။
ေျဖသူ - ဘာေၾကာင့္ပါလဲ။
ေမးသူ - ဒီလို ပုဂၢိဳလ္က စိတ္ေကာင္း ႏွလံုးေကာင္း ရွိေၾကာင္း ထင္ရွားလို႕ပါ။
ေျဖသူ - အတိအက် မွန္ပါတယ္။ အသား မစားတဲ့ လူက စိတ္ထား မျဖဴစင္ဘဲ ရွိတတ္သလို အသားစားတဲ့လူက စိတ္ႏွလံုး ျဖဴစင္ေနတာလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဗုဒၶတရားေတာ္မွာ အေရးႀကီးတာက စိတ္ႏွလံုးရဲ႕ အရည္အခ်င္းပါ။ အစားအစာမွာပါတဲ့ အရာ မဟုတ္ပါဘူး။ မ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ အသားမစားဖို႕က်ေတာ့ သိပ္ဂ႐ုစိုက္ၾကတယ္။ တစ္ကိုယ္ေကာင္း ဆန္တာ၊ မ႐ိုးေျဖာင့္တာ၊ ရက္စက္တာ၊ မနာလို ၀န္တိုတာေတြ ကိုေတာ့ ေၾကာင့္ၾကခံၿပီး မစဥ္းစားၾကဘူး။ လုပ္ဖို႕ လြယ္ကူတဲ့ အစားအစာ ေျပာင္းလဲတာကိုေတာ့ လုပ္ၾကတယ္။ လုပ္ဖို႕ ခက္တဲ့ စိတ္ထား ေျပာင္းဖို႕က်ေတာ့ မလုပ္ၾကဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သက္သတ္လြတ္စားသူ ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ ဗုဒၶဘာသာမွာ အေရး အႀကီးဆံုးက စိတ္ထား ျဖဴစင္ဖို႕ပဲဆိုတာ မွတ္ထားပါ။