သဂၤါယနာ ၆ တန္ သာသနာခရီး ႏွင့္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာ
***************************************

ျမတ္စြာဘုရားသည္ ခရစ္မေပၚမီ ၅၈၉ ခုႏွစ္ (BC-589) တြင္ပြင့္ေပၚေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး ၄၅ ၀ါပတ္လံုး မနားမေန သတၱ၀ါတို႔၏အက်ိဳးစီးပြားအတြက္၊ ေလာကအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ လံု႔လ၀ိရိယႀကီးစြာျဖင့္ တရားေဒသနာေတာ္တို႔ကို ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။ သာသနာ ဟူသည္မွာ ၎တရားေဒသနာေတာ္တို႔ ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုတရားေဒသနာေတာ္တို႔ တည္ရွိေနသမွ် သာသနာတည္ရွိေနမည္ျဖစ္သည္။ ထိုတရား ေဒသနာေတာ္တို႔ ထြန္းလင္းေတာက္ပေနသမွ် သာသနာထြန္းလင္းေတာက္ပေနမည္ျဖစ္သည္။ ထိုတရား ေဒသနာေတာ္တို႔ ကြယ္ေပ်ာက္လွ်င္ သာသနာကြယ္ေပ်ာက္မည္ျဖစ္သည္။ သာသနာကြယ္ေပ်ာက္ျခင္းသည္ ေလာကႀကီးတစ္ခုလံုးေမွာင္အတိက်ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရား၏ သားေတာ္ ရဟန္းသံဃာ အဆက္ဆက္တို႔သည္ ထိုတရားေဒသနာေတာ္မ်ား မညစ္ႏြမ္း၊ မကြယ္ေပ်ာက္ေစရန္၊ အစဥ္တိုးၿပီးထြန္းလင္းေတာက္ပေနေစရန္အတြက္ ႀကိဳးစားၿပီး ေစာင့္ေရွာက္ ကာကြယ္၊ ေဆာင္ရြက္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။

သို႔ေသာ္ ေခတ္အဆက္ဆက္မွာပင္သာသနာေတာ္အတြက္ ဆန္႔က်င္ဘက္ အႏၱရာယ္မ်ား ေပၚေပါက္ လာတတ္သည္။ ထိုသို႔ေသာအခါမ်ိဳးတြင္ အက်င့္သီလႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ သာသနာေတာ္ထမ္း သံဃာေတာ္အရွင္ သူျမတ္အေပါင္းတုိ႔သည္ ေၾကာင့္ၾကမဲ့မေနၾကပဲ သာသနာ့ အႏၱရာယ္မ်ား ကြယ္ေပ်ာက္ၿပီး၊ စစ္မွန္ေသာ သာသနာေတာ္အဓြန္႔ရွည္ တည္တံ့ျပန္႕ပြားေစရန္ အတြက္ သဂၤါယနာ အသီးသီးကိုတင္ခဲ့ၾကသည္။

ဘုရားရွင္သည္ ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ၅၄၄ ခု (BC-544) တြင္ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုႏွစ္မွစၿပီး သာသနာ ေတာ္ႏွစ္ (၁) အျဖစ္စတင္ေရတြက္ခဲ့ၾကရာ ယခုအခါတြင္ သာသနာေတာ္ႏွစ္သည္ (၂၅၅၇) သို႔ေရာက္ရွိေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ထိုသာသနာခရီးရွည္ႀကီး အတြင္း၀ယ္ ေထရ၀ါဒ သဂၤါယနာ (၆) ႀကိမ္တင္ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။

သဂၤါယနာ ဆိုသည္မွာ ဘုရားရွင္၏တရားေဒသနာေတာ္မ်ားျဖစ္သည္ သုတ္၊ ၀ိနည္း၊ အဘိဓမါ တို႔ကုိ အမွားအယြင္းမရွိေအာင္ စုေပါင္းအတည္ျပဳ ရြတ္ဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသုိ႔ သဂၤါယနာတင္ရာတြင္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာ တရားေဒသနာမ်ားကို တစ္စံုတစ္ရာ ျဖည့္စြက္ျခင္း၊ ပယ္ႏႈတ္ျခင္း၊ မူအသစ္ျပင္ဆင္ျခင္း အလွ်င္းမရွိေပ။ ၎ကိုပင္ ေထစဥ္၀ါဆက္ လက္ခံက်င့္သံုးခဲ့ေသာ စစ္မွန္သည့္ ဗုဒၶဘာသာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာဟုေခၚပါသည္။

ပထမသဂၤါယနာ
**********

သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၁)၊ ျမတ္စြာဘုရားပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီးေနာက္ (၃) လၾကာေသာအခ်ိန္တြင္ ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္၊ ေ၀ဘာရေတာင္၊ သတၱပဏၰိတလိုဏ္ဂူ မ႑ပ္ေတာ္တြင္ ပထမသဂၤါယနာတင္ခဲ့သည္။ သုဘဒၵအမည္ရွိေသာ ေတာထြက္ရဟန္းႀကီးက သာသနာအတြက္ အႏၱရာယ္ရွိေသာ စကားမ်ားျဖင့္ ထိပါးပုတ္ခတ္ေျပာဆိုလာ သျဖင့္ အရွင္မဟာကၱရာယ္ရွိေသာ စကားမ်ားျဖင့္ ထိပါးပုတ္ခတ္ေျပာဆိုလာ သျဖင့္ အရွင္မဟာကၱရာယ္ရွိေသာ စကားမ်ားျဖင့္ ထိပါးပုတ္ခတ္ေျပာဆိုလာ သျဖင့္ အရွင္မဟာကသပကိုယ္ေတာ္ႀကီး ဦးေဆာင္ၿပီး၊ အရွင္ဥပါလိ၊ အရွင္အာနႏၵာ အမွဴးျပဳေသာ ရဟႏၱာ မေထရ္ႀကီး အပါး ၅၀၀ တို႔က သဂၤါယနာတင္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။ အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ (၇) လၾကာျမင့္သည္။ ထိုသဂၤါယနာသည္ ႏႈတ္တက္ရြက္ဆိုေသာ သဂၤါယနာျဖစ္သည္။

ဒုတိယသဂၤါယနာ
***********

သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၁၀၀) တြင္ ေ၀သာလီျပည္ ၀ါဠဳကာရာမေက်ာင္းတုိက္တြင္ ဒုတိယ သဂၤါယနာတင္ခဲ့သည္။ ေ၀သာလီျပည္ ၀ဇၨီတိုင္းသား ရဟန္းမ်ားက ၀ိနည္းေတာ္ႏွင့္ မေလွ်ာ္ညီေသာ အက်င့္ (အဓမ၀တၳဳ) ၁၀ ပါးကို ေဟာေျပာျပဳက်င့္ေနၾကေသာသာသနာ့ အႏၱရာယ္ေပၚေပါက္သျဖင့္ သဂၤါယနာတင္ရျခင္းျဖစ္သည္။ အရွင္ယသ၊ အရွင္သဗၺကာမီ၊ အရွင္ေရ၀တ အမွဴးျပဳေသာ ရဟႏၱာ မေထရ္ႀကီး အပါး (၇၀၀) တို႔ျဖင့္ အခ်ိန္ကာလ (၈) လၾကာ ႏႈတ္တက္ရြတ္ဆို သဂၤါယနာတင္ခဲ့ၾကသည္။

တတိယသဂၤါယနာ
************

သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၂၃၅) တြင္ ပါဋလိပုတ္ျပည္၊ အေသာကာရံုေက်ာင္းတိုက္တြင္ တတိယသဂၤါယနာ တင္ခဲ့သည္။ ရဟန္းတုမ်ားျဖစ္သည္ တိတၳိ (၆) ေသာင္းက ရဟန္းေကာင္းအသြင္ေဆာင္ကာ သာသနာတြင္း မိစၧာ၀ါဒ မ်ားကိုသြတ္သြင္းလာခဲ့သျဖင့္ သာသနာေတာ္သန္႔စင္ေရးအတြက္ သဂၤါယနာတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ရွင္မဟာ ေမာဂၢလိပုတၱတိသ၊ အရွင္မဇၨဳႏၱိက၊ အရွင္မဟာေဒ၀ အမွဴးျပဳေသာ ရဟႏၱာမေထရ္ႀကီး အပါး (၁၀၀၀) တို႔က သီရိဓမာေသာကမင္းႀကီး၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ အခ်ိန္ကာလ (၉)လတိုင္တိုင္ ႏႈတ္တက္ရြက္ဆို သဂၤါယနာ တင္ခဲ့ၾကသည္။
ထိုတတိယသဂၤါယနာအၿပီးတြင္ ကိုးတုိင္းကိုးဌာနသို႔ သာသနာျပဳအဖြဲ႔မ်ားေစလႊတ္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။ ယခု ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ အေရွ႕ေတာင္အာရွရွိေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာမွာ သု၀ဏၰဘူမိသို႔ ၾကြေရာက္သာသနာျပဳ ေတာ္မူခဲ့ၾကသည့္ အရွင္ေသာဏမေထရ္ႏွင့္ အရွင္ဥတၱရ မေထရ္တို႔ အမွဴးျပဳေသာ ရဟႏၱာအရွင္ျမတ္ ၅ ပါးသာသနာျပဳအဖြဲ႔မွ ျပန္႔ပြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ (ထို ၉ တုိင္း ၉ ဌာန သာသနာျပဳအဖြဲ႔မ်ား သြားေရာက္ပံုကို သီးျခားေဖာ္ျပပါမည္။)

စတုတၱသဂၤါယနာ
************

သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၄၅၀) တြင္ သီရိလကၤာႏိုင္ငံ မလယဇနပုဒ္၊ အာေလာကလိုဏ္ဂူတြင္ စတုတၱသဂၤါယနာ တင္ခဲ့သည္။ သီဟုိဠ္တြင္ သူပုန္ေဘး၊ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးေဘးႀကီးကို ၁၂ ႏွစ္တိုင္တုိင္ၾကံဳေတြ႔ခဲ့သျဖင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား သာသနာကိုေကာင္းစြာမေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္ခဲ့ေပ။ ငတ္မြတ္မႈေဘးေၾကာင့္ ပူေလာင္ေသာ ၀မ္းဗိုက္ေပၚတြင္ ေအးေအာင္ သဲတင္ကာ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား ေမ့ေပ်ာက္မႈမရွိေစရန္ အာဂုဏ္ရြတ္ဆို ေစာင့္ထိန္း ခဲ့ၾကရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား မေပ်ာက္ပ်က္ရေလေအာင္၊ ေနာင္အလားတူေဘးမ်ိဳး ဆိုက္လာပါက သတိ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဆုတ္ယုတ္ၿပီး ႏႈတ္တက္မေဆာင္ႏိုင္ျဖစ္မည္အေရးကို ကာကြယ္ႏိုင္ေအာင္ စတုတၱသဂၤါယနာတင္ေတာ္မူခဲ့သည္။ အရွင္ဓမရကခိတ အမွဴးျပဳေသာ ရဟႏၱာ မေထရ္ႀကီး အပါး (၅၀၀) တို႔က အခ်ိန္ကာလ (၁) ႏွစ္ၾကာေလသည္။ ထိုသဂၤါယနာတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို ေပထက္အက္ခရာတင္ခဲ့ၾကသည္။

ပဥၨမ သဂၤါယနာ
***********

သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၂၄၁၅)၊ ျမန္မာသကရာဇ္ ၁၂၃၂၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၇၁၊ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ မႏၱေလးၿမိဳ႕၊ ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္တြင္ ပဥၨမသဂၤါယနာတင္ခဲ့ၾကသည္။ မႏၱေလးၿမိဳ႕၊ ဒက္ခိဏာရာမ ဘုရားႀကီးတိုက္ဆရာေတာ္ တိပိဋကဓရ၊ မဟာဓမရာဇာဓိရာဇာဂုရု ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ရ ဘဒၵႏၱ ဇာဂရာဘိ၀ံသ မဟာေထရ္အမွဴးျပဳေသာ သံဃာေတာ္အပါး (၂၄၀၀) တို႔က (၅ လႏွင့္ ၃ ရက္) ၾကာသဂၤါယနာတင္ခဲ့ၾကသည္။ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို ေပ၊ ပုရပိုက္မ်ားေပၚတြင္ ေရးသားထားျခင္းျဖင့္ ၾကာရွည္မခံျခင္း၊ မူအမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနျခင္း စေသာအႏၱရာယ္မ်ား ကင္းေပ်ာက္ေစရန္ ေက်ာက္ထက္အက္ခရာတင္ခဲ့ၾကသည္။ မႏၱေလးေတာင္ေျခရွိ ေလာကမာရဇိန္ (ကုသိုလ္ေတာ္) ဘုရား၀င္းအတြင္းတြင္ စက်င္ေက်ာက္ျဖဴ (၇၂၉) ခ်ပ္ေပၚတြင္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားေရးထြင္းခဲ့ရာ (၇ ႏွစ္၊ ၆ လ၊ ၁၄ ရက္) ၾကာေလသည္။

ဆဌသဂၤါယနာ
**********

သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၂၄၉၈)၊ ျမန္မာႏွစ္ (၁၃၁၆)၊ ခရစ္ႏွစ္ (၁၉၅၄)၊ ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကမၻာေအးကုန္းေျမ မဟာပါသာဏလိုဏ္ဂူေတာ္ႀကီးတြင္ ွဆဌမသဂၤါယနာတင္ခဲ့ၾကသည္။ သူ႔ကၽြန္ဘ၀တြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ေနခဲ့ရသျဖင့္ သာသနာေတာ္ညိႈးႏြမ္းမႈကို ျပန္လည္ေတာက္ပေစရန္၊ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေစရန္အတြက္ သဂၤါယနာတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္ အဘိဓဇမဟာရဠဂုရု ဘဒၵႏၱ ေရ၀တ၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္ အဂၢမဟာမ႑ိတ ဘဒၵႏၱ ေသာဘဏ (ပုစၧက ေမးျမန္းသူ)၊ မင္းကြန္းဆရာေတာ္ တိပိဋကဓရ ဓမဘ႑ာဂါရိက ဘဒၵႏၱ ၀ိစိတၱသာရာဘိ၀ံသ (၀ိသဇၨက ေျဖၾကားသူ) အမွဴးျပဳေသာ ေထရ၀ါဒ (၅) ႏိုင္ငံမွ ရဟန္းသံဃာေတာ္ (၂၅၀၀) တို႔က သဂၤါယနာ တင္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။ ထိုသဂၤါယနာတြင္ ပါဠိေတာ္မ်ားကိုသာမက အဌကထာက်မ္းမ်ား၊ ဋီကာက်မ္းမ်ားကိုပါ သဂၤါယနာတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ေခတ္အဆက္ဆက္ သာသနာေစာင့္မေထရ္ႀကီးတို႔သည္ တရားေဒသနာမ်ားကို ဘုရားရွင္၏ ႏႈတ္ခပါဌ္ေတာ္လာ အတိုင္း အပို၊ အလို အျဖည့္အစြက္မရွိ (၆) ႀကိမ္တိုင္တုိင္ သဂၤါယနာတင္အတည္ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ယင္းသို႔ သဂၤါယနာတင္ခဲ့ေသာ ပိဋကတ္ (၃) ပံု၊ နိကာယ္အားျဖင့္ (၅) ရပ္ကို ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာ ဟုေခၚပါသည္။