၀ိပႆနာတရားဟာ "လူသားေတြရဲ႕ ေခါင္းေပါင္းကြ" ၀ိပႆနာေဟာတာ ေကာင္းပါတယ္။ အဲဒါဟာ ဒကာႀကီးေတြအတြက္ ေခါင္းေပါင္းေပါ့ကြာ။ ဒကာမႀကီးေတြအတြက္ ဆံထံုးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၀ိပႆနာဆုိတဲ့ လူ႕ေခါင္းေပါင္း၊ လူ႔ ဆံထံုး လွလွပပ ေပါင္းေပး ထံုးေပးေနတာကုိ ငါ ဘာမွမေျပာလုိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ပုဆုိးနဲ႔ ထမီ ၿမဲေအာင္ေတာ့ ၀တ္ေပးလုိက္ပါဦး..တဲ့။
ပုဆုိးနဲ႔ထမီက ဘာပါလဲဆရာေတာ္ လို႔ေမးေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒ အေျခခံေတြကို နားလည္ဖုိ႔ သိပ္လုိတယ္ကြ...တဲ့။
ေခါင္းေပါင္းနဲ႔ ဆံုထံုးကုိပဲ ျပင္ရင္ ပုဆုိး.ထမီ မပါပဲ ပြဲတက္သူလုိ ျဖစ္ေနမယ္...တဲ့။
သိပ္မွန္တဲ့ ဆရာေတာ္ရဲ႕ ၾသ၀ါဒေလးပါပဲ။ ဟုတ္တာေပါ့။ ခု ေခတ္ျဖစ္ေနၾကတာက ဘုရားကုိ ရွိခုိးတာေတာင္ ဘာေၾကာင့္ ရွိခိုးတယ္။ ဘာအက်ိဳးကုိလုိလုိ႔ ရွိခုိးတယ္ ဆုိတာ ေသခ်ာမသိပဲ ဘုရားေရွ႔ေတာ္ေရာက္ ၿပီး ဒူးႏွစ္ဘက္ တုပ္ အရိုုအေသေပး ေနာက္ ေအာ္ခ်င္ရာေအာ္၊ ဆုိခ်င္ရာဆုိ၊ ေတာင္းခ်င္တဲ့ ဆုကိုေတာင္း၊ စိတ္ကူးရရာကုိ လုိက္လုပ္ၿပီး ဦးသံုးႀကိမ္ အျမန္ခ် ၿပီးျပန္ၾကတာခ်ည္းပဲမဟုတ္လား။ သို႔ေသာ္လည္း အျပစ္ေတာ့မဆုိသာေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ဗုဒၶဘာသာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတဲ့အနက္မွ ဒီတစ္ေယာက္သည္ ဘုရားမွန္း တရားမွန္း သံဃာမွန္း သိေသးသည္။ ကုသုိလ္ေကာင္းမႈကုိ ျပဳလုပ္ဖုိ႔ စိတ္တစ္ေနရာသာ က်န္ေနေသးသည္။ ၀မ္းသာစရာပင္။ ၀ိပႆနာဆုိသည္ကားလည္း ထုိ႔သို႔ပင္။ ေခါင္းေပါင္း နဲ႔ ဆံထံုးတုိ႔ကိုသာ ျပင္ၿပီး ပုဆိုးနဲ႔ ထမီ မပါရင္ ဘယ္လုိမွပင္ မတင့္တယ္သလုိ ဘယ္လုုိမွ မေတြး၀ံ့ေအာင္ ျမင္ကြင္းက ဆုိးေနေပသည္။ ထုိအခ်က္ကို ဆရာေတာ္က ေထာက္ျပၿပီး ျပင္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵဟာ အင္မတန္အံ့ၾသေလာက္ေပသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ တပည့္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ညီေတာ္မ်ား၊ ေနာင္ေတာ္မ်ား၊ စြမ္းႏုိင္ေသာ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားကို ဒီၾသ၀ါဒအတုိင္း ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အေျခခံ သေဘာတရားမ်ားကုိ နားမလည္ေသးေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားထံ သုိ႔ တုိက္ရုိက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သြယ္၀ုိက္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိမွလည္းေကာင္း၊ မိမိမွ တစ္ဆင့္ လည္းေကာင္း တတ္ႏုိင္သ၍ သြန္သင္ဆံုးမ ေဟာေျပာ ျပသ ၿပီး သာသနာျပဳၾကပါကုန္စုိ႔ လုိ႔ တုိက္တြန္းလွ်က္ နိဂံုးခ်ဳပ္အပ္ပါသည္။
သာသနာ ငါးေထာင္မက ၾကာေအာင္ ထမ္းေဆာင္ သယ္ပုိးႏုိင္ၾကပါေစ။

ေမတၱာ၏ ေႏွာင္ႀကိဳး 
ဆက္တုိးလုိ႔ ခ်စ္ခင္ 
အျပစ္မျမင္ ႏွလံုးသား
အမုန္းတရားရယ္ ဘယ္မရွိ
အဆံုးထိ သက္၀င္
အၿပံဳးအတိ မက္ခ်င္ရင္
တဏွာ၏ ေစရာ
သင္ ဘယ္ေနရာ ဆံုးပါလိမ့္မလဲ။ ။

၁။စံျပနည္းလမ္းေကာင္း      
ေခါင္ေဆာင္မ်ားသည္ ေကာင္းေသာ အေျခခံစည္မ်ဥ္းမ်ားကို ခ်မွတ္ရမည္။အမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ(ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ား၊ေရာင္းရင္မ်ား၊ေဖာက္သည္မ်ား)ရည္မွန္ခ်က္ ေပါက္ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ေကာင္းမြန္အဆင့္ျမင့္ေသာ စံႏႈန္းမ်ားကိုဖန္တီးရၿပီး အျခားသူမ်ားလိုက္ပါႏိုင္ေအာင္စံျပ တစ္ဦးျဖစ္ရမည္။ ခက္ခဲ ရႈပ္ ေထြးေသာ အေျပာင္းအလဲတစ္ရပ္သည္အမ်ားအေပၚသက္ေရာက္မႈတစ္ခုရွိၿပီး ေရတိုစီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ကာ ေအာင္ျမင္မႈငယ္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ပို၍ႀကီးမားေသာ ရည္မွန္ခ်က္ကိုေရာက္ရွိေစရမည္။ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အမ်ားတြက္ မွန္ကန္ေသာဦးတည္ရာလမ္းေၾကာင္းကို ခ်မွတ္ေပးရမည္ျဖစ္ၿပီး မေရရာျခင္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို ဖန္တီးကာေအာင္ႏိုင္မႈကိုရယူရမည္။

၂။မွ်ေ၀ေသာအနာဂတ္အျမင္ကိုသက္၀င္ပါေစ    
 ေခါင္းေဆာင္းမ်ားသည္မတူညီေသာေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကို လုပ္ကိုင္ႏို္င္ေၾကာင္း အေလးနက္ျပဳၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။အနာဂတ္တြက္ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အရာမ်ားကိုလည္း ျမင္ေတြ႕ႏိုင္သူမ်ားျဖစ္ၿပီး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အနာဂတ္တြင္ ျဖစ္လာမည့္ပံုရိပ္ကိုလည္း မွန္းေမွ်ာ္ၾကည့္ႏိုင္သူမ်ားျဖစ္သည္။သူတို႕၏ ဆြဲေဆာင္မႈ၊ညွဳိ႕ယူဖမ္းစာႏိုင္မႈျဖင့္၊ အျခားသူမ်ားကို သူတို႕၏အနာဂတ္အျမင္ႏွင့္ အိပ္မက္အတြင္းသက္ေရာက္ႏိုင္ေစသည္။အနာဂတ္အတြက္
ေခါင္းေဆာင္မ်ား ရွင္သန္ေနၾကၿပီး အနာဂတ္တြင္ျဖစ္လာမည့္ ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ရာမ်ားကို
အမ်ားအားတတ္ႂကြ လႈံ႕ေဆာ္လ်က္ျမင္ေတြ႕ေစသည္။

၃။လမ္းစဥ္ကိုစိန္ေခၚပါ      
ပိုေနၿမဲ-က်ားေနၿမဲ အေနထားမ်ဳိးကို ေျပာင္းလဲလ်က္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ တစ္သမက္တည္း အခြင့္အလမ္းမ်ားတို႕ကိုရွာႀကံသည္။အဖြဲ႕အစည္းတိုးတက္ရန္ဆန္းသစ္ေသာနည္းလမ္းမ်ားကိုလည္း ေလ့လာသည္။သို႕အတြက္ ထိုက္သင့္ေသာစြန္႕စားမႈႏွင့္ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကို ရယူၾကရသည္။စြန္႕စားမႈရျခင္းအားျဖင့္ အမွားအယြင္းႏွင့္ ဆံုးရႈံးမႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနၾကရသည္ကိုေခါင္းေဆာင္မ်ားသိရွိၾကသည္။မလႊဲမေရွာင္သာေသာ အခက္အခဲမ်ားကို ရင္ဆိုင္ကာရလဒ္ေကာင္းတစ္ခုအတြက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားေဆာင္ရြက္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။

၄။တျခားသူမ်ားလိုက္ပါေစ  
   အျပန္အလွန္ အက်ဳိးေက်းဇူးးရရွိေရးအတြက္ အားလံုးႏွင့္ပူးေပါင္းႏိုင္ရန္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ပ်ဳိးေထာင္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။စိတ္ဓာတ္ပါရွိိေသာအသင္းမ်ားကို တည္ေဆာက္ေပးရမည္ျဖစ္ၿပီး
တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္ေစရမည္ ျဖစ္သည္။အခ်င္းခ်င္းအျပန္ျပန္အလွန္လွန္ ေလးစားၾကရမည္ျဖစ္ၿပီး
သာမန္လြန္ ႀကိဳးစားစိုက္ထုတ္မႈကိုေဆာင္ရြက္ၾကရမည္။ လူသားမ်ား၏ ဂုဏ္သိကခာႏွင့္ ယံုၾကည္မႈကို အင္အားရွိေစမည္ျဖစ္ၿပီး တစ္ဦးခ်င္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္စြမ္းႏွင့္ အင္အားကို ဦးေဆာင္သူမ်ားက ျဖည့္ဆည္းေပးရမည္။

၅။ႏွလံုးသားကို အားေပးပါ    
  အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြက္ သာမာန္လြန္ကိစစရပ္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ခက္ခဲပါလိမ့္မည္။ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိၿပီး ဆံုးျဖက္ခ်က္မ်ားဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ရန္ အမ်ား၏ေပးဆပ္ျခင္းမ်ားအေပၚ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အသိအမွတ္ျပဳရပါမည္။ေအာင္ျမင္မႈရေသာအသင္းတိုင္းအတြက္ သူတို႕၏ ေအာင္ျမင္မႈ၊အားေပးမႈ၊ဆုေပးမႈ၊အသိအမွတ္ျပဳမႈမ်းာကို မွ်ေ၀ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ေအာင္ျမင္သူမ်ားကိုသူရဲေကာင္းကဲ့သို႕ခံစားေစၿပီး သူတို႕၏တိုးတတ္လာ
ေသာ အင္အားမ်ားျဖင့္ မွန္ကန္ေသာ အရိပ္အာ၀ါသ၊ ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခုကို တည္ေဆာက္ရမည္ ျဖစ္သည္။        Kouzes ႏွင့္ Posner တို႕ ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ေသာ ေတြ႕ရွိခ်က္အတြင္း ခ်က္ခ်င္းတံု႕ျပန္သူမ်ားလည္းရွိသည္။ နားေထာင္ရသည္မွာေကာင္းေသာလည္း အေတြးအေခၚဆန္လြန္းေၾကာင္း၊စိတ္ကူးဆန္လြန္းေၾကာင္းေ၀ဖန္ခဲ့သည္။အမ်ားစုေသာ သူမ်ားအေနျဖင့္ စိတ္ဓာတ္တတ္ႂကြမႈျဖင့္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနၾကရသည္ ျဖစ္ၿပီး သူတို႕၏ အယူအဆမ်ား၊အေတြးအေခၚမ်ားကို ထည့္သြင္းလုပ္ကိုင္ၾကပါသည္။ခပ္ၾကမ္ၾကမ္းခံစားရသည္ဟု ထင္ၾကမည္မွာ ယံုမွာသံသယ မရွိေခ်။သို႕ေသာ္လည္း သူတို႕၏အလုပ္က မည္မွ်ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ပတ္သတ္၍ က်ေနာ္တို႕ေတြးေခၚမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ေစေၾကာင္း မသိႏိုင္၊အေျခခံက်က်ထက္လြန္ၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိမႈမ်ား၊သိပၸံနည္းက် စီးပြားေရးအတြက္ခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ားအေပၚေတာ့ အျမင္တစ္မ်ဳိး သက္ေရာက္ေစသည္။စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာတက္ႂကြမႈတစ္ရပ္ျဖင့္ ကတိက၀တ္မ်ားက တစ္ဦးခ်င္း၏အျပဳအမႈအေပၚ ပို၍ၾသဇာႀကီးသည္ဟု က်ေနာ္တို႕လက္ခံခဲ့ပါက အယူအဆတစ္ရပ္အေျပာင္းသို႕ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ်မည္။
                                              
ေနဇင္လက္(ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအႀကံေပး)၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ေခါင္းေဆာင္စာအုပ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။
ဦးဆံုး မေလ့လာ၊ မသင္ယူဘဲ၊ ဦးေဆာင္မႈမခံပဲ သင္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္မလာႏိုင္ပါ။ (Tiorio)

မိလိႏၵမင္းၾကီးက အရွင္နာဂေသနအား ေလွ်ာက္ထား၏။
အရွင္နာဂေသနဘုရား၊ ေကာင္းစြာက်င္႔ေသာ တပည္႔အေပၚ၌ ဆရာသည္ ႏွစ္ဆယ္႔ငါးပါးေသာ ၀တၱရားတို႔ျဖင္႔ ေျဖာင္႔မွန္စြာ က်င္႔သံုး ေဆာင္ရြက္သင္႔ေပ၏။ ထို၀တၱရားႏွစ္ဆယ္႔ငါးပါးတို႕ကား-
၁။ တပည္႔အေပၚ အျမဲတေစ ေစာင္႔ေရွာက္ျခင္း၊
၂။ ဆည္းကပ္သင္႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္ႏွင္႔ မဆည္းကပ္သင္႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္ကို သိရိွျခင္း၊
၃။ တပည္႔ ေပါ႔ေပါ႔တန္တန္ ေနမေန သိရိွျခင္း၊
၄။ တပည္႔အတြက္ ေနစရာ ထိုင္စရာကို သိရွိျခင္း၊
၅။ တပည္႕မက်န္းမာလွ်င္ သိရွိျခင္း၊
၆။ တပည္႔ ဆြမ္းေဘာဇဥ္ ရမရကို သိရွိျခင္း၊
၇။ တပည္႔၏ ထူးျခားတိုးတက္မႈ ရွိမရွိ သိရွိျခင္း၊
၈။ မိမိ သပိတ္ထဲမွ ရရွိလာေသာ ဆြမ္းေဘာဇဥ္ကို တပည္႕အား ေ၀ဖန္ မွ်တေပးျခင္း၊
၉။ တပည္႕အား အားေပးအားေျမွာက္ ျပဳျခင္း၊
၁၀။ တပည္႔၏ အေပါင္းအသင္းကို သိရွိျခင္း၊
၁၁။ တပည္႔၏ ရြာထဲက အေပါင္းအသင္းကို သိရွိျခင္း၊
၁၂။ တပည္႔၏ ေက်ာင္းမွ အေပါင္းအသင္းကို သိရွိျခင္း၊
၁၃။ တပည္႔ႏွင္႔အတူ ရယ္ရႊင္ ျမဴးထူးမႈ မျပဳျခင္း၊
၁၄။ တပည္႕ႏွင္႔အတူ စကားေျပာဆိုျခင္း၊
၁၅။ တပည္႔က အနည္းငယ္ ခြ်တ္ေခ်ာ္ တိမ္းပါးသည္ကို သည္းခံျခင္း၊
၁၆။ ဆရာတပည္႔ ဆက္ဆံေရးကို အေလးထားျခင္း၊
၁၇။ လွ်ိဳ႕၀ွက္မႈ မျပဳလုပ္ျခင္း၊
၁၈။ အတတ္ပညာကို မျခြင္းမခ်န္ သင္ၾကားေပးျခင္း၊
၁၉။ တပည္႔အေပၚ အဖစိတ္ထား၍ ပညတ္ေပးျခင္း၊
၂၀။ တပည္႔၏ ၾကီးပြားေရးကို ေတြးေတာ စဥ္းစားျခင္း၊
၂၁။ တပည္႔၏ ပညာအင္အား တိုးပြားေရးကို ေတြးေတာ စဥ္းစားျခင္း၊
၂၂။ တပည္႔အေပၚ ေမတတၱာထားျခင္း၊
၂၃။ တပည္႔မွာ ေဘးရန္သင္႔လာေသာ္ မစြန္႕ပစ္ျခင္း၊
၂၄။ ျပဳဖြယ္ကိစၥကို ေမ႕ေလ်ာ႔ျခင္း၊
၂၅။ တပည္႔က ေဖာက္လြဲေဖာက္ျပန္ ျဖစ္လာေသာ္ တရားသျဖင္႔ ေဟာၾကားဆံုးမျခင္းတို႕ ျဖစ္ၾကေပ၏။
"အရွင္ဘုရား၊ ဆရာတို႔၏ ဤ၀တၱရား ႏွစ္ဆယ္႔ငါးပါးတို႕ျဖင္႔ အရွင္ဘုရားသည္ တပည္႕ေတာ္၏ အေပၚ၌ ေကာင္းမြန္စြာ က်င္႔သံုးေဆာင္ရြက္ေတာ္မူပါေလာ။
"အရွင္ဘုရား၊ တပည္႕ေတာ္မွာ ယံုမွားသကၤာ ျဖစ္ေနပါ၏။ အနက္အဓပၸာယ္အမွန္ကို ဆိတ္ခ်ဳိပမာ ေကာက္ေကြ႕စြာ ေကာက္ယူရကုန္ေသာ ဘုရားေဟာ ေဒသနာေတာ္မ်ား ရွိေနၾကပါ၏။ ထိုေဒသနာေတာ္မ်ာႏွင္႔ ပတ္သက္၍ ေနာင္အခါမ်ား၌ သူမွန္ငါမွန္ ျငင္းခံုမႈၾကီး ျဖစ္ေပၚလာပါလိမ္႕မည္။ေနာက္ေနာင္အခါမ်ား၌ အရွင္ဘုရားႏွင္႔ တူမွ်ေသာ ပညာရွိကုိ ရရန္ ခဲယဥ္းပါလိမ္႔မည္။ ထိုေဒသနာေတာ္မ်ားကို ကိုင္စြဲ၍ သူတစ္ပါးတို႔ စြပ္စြဲျခင္းကို ႏွိမ္ႏွင္းဖယ္ရွားႏိုင္ျခင္းငွာ ထိုျပႆနာတို႔၌ တပည္႔ေတာ္အား ေမးျမန္းခြင္႔ ျပဳေတာ္မူပါေလာ။ ပညာမ်က္စိ ေပးေတာ္မူပါေလာ႔"
ဤသို႕ မိလိႏၵမင္းက ေလွ်ာက္ထားေသာအခါ အရွင္နာဂေသနက-
"မင္းျမတ္၊ ေကာင္းျပီ။ ေမးလိုရာ ေမးပါေလာ႕" ဟု ခြင္႔ျပဳျပီးလွ်င္-
"မင္းျမတ္ ဥပါသကာတို႔ လိုက္နာက်င္႔သံုးသင္႔ေသာ ၀တၱရားဆယ္ပါးတို႔ ရွိၾကကုန္၏။ ဤ၀တၱရားဆယ္ပါးတို႔သည္ သင္မင္းျမတ္၌ ရွိၾကေပ၏။ သင္မင္းျမတ္သည္ သာသနာေတာ္ၾကီး ဆုတ္ယုတ္မည္႔အေရးကို ေျမာ္ျမင္၍ ၾကီးပြားေရးကို အလိုရွိ၏။ ဤသို႔ အလိုရွိျခင္းသည္ သင္႔ျမတ္လွပါေပ၏။ သင္မင္းျမတ္အား ေမးေလွ်ာက္ခြင္႔ ျပဳပါ၏။ အလိုရွိတိုင္း ငါ႔ကို ေမးေလွ်ာက္ပါေလာ႔"
ဤသို႔ ရွင္နာဂေသနက ခြင္႔ေပးေတာ္ မူလိုက္ေလ၏။
မိလိႏၵမင္းၾကီးႏွင္႔ အရွင္နာဂေသနတို႔၏ အေမးအေျဖ မိလိႏၵပဥွာ က်မ္းစာအုပ္မွ ကူးယူျပီးေဖာ္ျပလိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
အားလံုးကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာက်န္းမာခ်မ္းသာၾကပါေစ။
ေတာသားေလး(မၿပီးဆံုးေသာ ေန႔ရက္မ်ားကုိ ေက်ာ္ျဖတ္ျခင္း ဆုိဒ္မွ ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။